Kemikte anormal hücre büyümesi sonucu oluşan bir kitle veya lezyondur. Kemik tümörü iyi huylu veya kötü huylu olabilir. İyi huylu tümörler genellikle yayılmaz ve tedavi edilebilir. Kötü huylu olanlar ise kanseröz olup diğer organlara yayılma riski taşır. Belirtileri arasında ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı yer alır. Tedavi cerrahi müdahale, kemoterapi veya radyoterapi ile yapılır.
Kemik Tümörü Belirtileri Nelerdir?
Ağrı, en yaygın belirtidir. Tümör büyüdükçe kemiklerde ağrı olabilir. Başlangıçta hafif olabilen ağrı, zamanla daha şiddetli hale gelebilir ve özellikle geceleri daha kötüleşebilir. Tümörün olduğu bölgede şişlik veya kitle fark edilebilir. Şişlik genellikle ağrıyla birlikte gelir ve dokunulduğunda hassasiyet olabilir. Zayıflamış kemik, normal aktiviteler sırasında bile kolayca kırılabilir. Bu tür kırıklar genellikle patolojik kırıklar olarak adlandırılır. Kemik tümörü ekleme yakınsa, o eklemde hareket kısıtlılığı yaşanabilir.
Bu durum özellikle omurga, diz, ya da kalça gibi büyük eklemlerde görülebilir. Vücut, tümörle savaşırken enerji harcar ve bu da kişide sürekli yorgunluk hissine neden olabilir. Kanserin ilerlemesiyle birlikte iştah kaybı ve buna bağlı kilo kaybı yaşanabilir. Nadiren de olsa bazı kemik tümörü vakalarında ateş ve gece terlemeleri gibi genel belirtiler görülebilir. Bu belirtiler sadece tümöre özgü olmayabilir ve başka sağlık sorunlarıyla da ilişkili olabilir. Kesin tanı için doktor muayenesi ve gerekli testlerin yapılması gereklidir.
Kemik Tümörü Neden Olur?
Bazı tümörler, kalıtsal genetik mutasyonlarla ilişkilidir. Örneğin, “Li-Fraumeni sendromu” gibi genetik bozukluklar riski artırabilir. Önceden kanser tedavisi için radyoterapi gören kişilerde, tedavi edilen bölgede yıllar sonra gelişebilir. Yüksek doz radyasyona maruz kalmak bu riskleri artırabilir. Özellikle çocukluk ve ergenlik döneminde hızla büyüyen kemiklerde kemik tümörü gelişme riski artabilir. Osteosarkom gibi bazı tümörler, hızlı büyüme döneminde daha sık görülür.
Bazı iyi huylu tümörler (örneğin osteokondrom) nadiren de olsa zamanla kötü huylu tümörlere dönüşebilir. Paget hastalığı gibi kemik yapısında anormalliklere neden olan hastalıklar da neden olur. Bazı bağışıklık sistemi bozuklukları veya immünosupresif tedaviler de gelişiminde risk faktörüdür. Bu faktörler tümör gelişimine katkıda bulunabilir, ancak çoğu kemik tümörü nedeni hala tam olarak anlaşılamamıştır. Hem iyi huylu hem de kötü huylu tümörlerin farklı türleri bulunmaktadır ve her birinin gelişim mekanizması farklı olabilir.
Kemik Tümörü Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, hastanın genel sağlık durumunu değerlendirir ve kemikteki ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı gibi belirtileri inceler. Aynı zamanda kemik dokusundaki olağandışı sertlik ya da deformasyonlar da araştırılır. Röntgen, tümörlerin ilk tespit edildiği en yaygın yöntemdir. Tümörlerin tipi ve yaygınlığı hakkında bilgi verir. MRI, tümörün büyüklüğünü, etrafındaki yumuşak dokulara yayılma durumunu ve kemik iliği tutulumunu gösterir. BT, kemiklerin yapısal detaylarını daha iyi gösterir. Tümörün kemikteki yerini ve boyutunu belirlemek için kullanılır. Scintigrafi yönteminde, radyoaktif madde kullanılır. Tümörlü dokuların kemik içerisindeki yerleşimini belirlemeye yardımcı olur. Pet tarama, kanserin yayılma potansiyelini incelemek için kullanılır. Kemik tümörü kesin teşhisi için biyopsi yapılır.
Bu işlemde, tümörden bir parça alınarak mikroskop altında incelenir. Biyopsi iğne biyopsisi (ince iğne aspirasyon biyopsisi veya kalın iğne biyopsisi) ya da açık biyopsi şeklinde yapılır. Spesifik bazı kan değerleri (alkalen fosfataz, laktat dehidrogenaz gibi) yükselebilir. Ancak bu testler tek başına tanı koydurucu değildir, diğer yöntemlerle birlikte değerlendirilir. Bazı tümörler genetik mutasyonlarla ilişkilidir. Özellikle nadir görülen kemik kanserlerinin tanısında genetik analizler yapılabilir. Bu yöntemlerle kemik tümörü tipi (iyi huylu veya kötü huylu) ve yayılma durumu tespit edilir. Tedavi süreci de bu teşhis sonuçlarına göre belirlenir.
Kemik Tümörü Nasıl Tedavi Edilir?
Cerrahi müdahale, tedavide en sık başvurulan yöntemlerden biridir. Ameliyat sırasında tümör mümkün olduğunca geniş bir çevreyle birlikte çıkarılır. Nadir durumlarda, tümör çok geniş yayılım gösteriyorsa, etkilenen uzvun kesilmesi gerekebilir. Ancak günümüzde protezle amputasyona alternatif tedaviler geliştirilmiştir. Radyoterapi, kanserli hücreleri öldürmek için yüksek enerjili radyasyon kullanır.
Bu tedavi özellikle cerrahi müdahale yapılamayan tümörler için kullanılır. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek veya büyümelerini yavaşlatmak için ilaç kullanmayı içerir. Özellikle malign (kötü huylu) kemik tümörü vakalarında kemoterapi önemli bir tedavi seçeneğidir. Genellikle osteosarkom ve Ewing sarkomu gibi agresif tümörlerde kullanılır.
Hedefe yönelik tedavi, kanser hücresine özgü genetik mutasyonları hedefleyen ilaçları içerir. Hedefe yönelik tedavi, tümörün genetik yapısına göre hastaya özel olarak planlanır. İmmünoterapi, vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir. Kanser hücreleriyle savaşmasına yardımcı olan ilaçlarla yapılan tedavidir. İmmünoterapi, bazı kemik kanseri türlerinde kullanılmaya başlanmıştır. Ameliyat sonrası hastanın normal fonksiyonlarına dönmesi için rehabilitasyon önemlidir.
Özellikle kemik kaybı ya da uzuv değişiklikleri olan hastalarda fizik tedavi süreci iyileşme açısından kritik rol oynar. Ameliyat sonrasında kemikte oluşan boşlukları veya eksiklikleri telafi etmek gerekir. Bunun için protez veya kemik nakli gibi rekonstrüktif cerrahi yöntemler kullanılabilir. Kemik tümörü tedavisinde erken teşhis ve multidisipliner bir yaklaşım tedavinin başarısında büyük önem taşır. Tedavi süreci genellikle hastaya özel olarak belirlenir. Tedavi planı, hastanın durumuna göre zamanla değişebilir.
