Kalça kemiğinde oluşan bir çatlak veya tam kırılmadır. Kalça kırığı, genellikle düşme sonucu olur. Yaşlılarda kemik erimesiyle sık görülür. Şiddetli ağrı yapar. Yürümeyi zorlaştırır. Bacakta şekil bozukluğu oluşabilir. Acil tedavi gerekir. Cerrahi müdahale gerekebilir. Fizik tedavi süreci önemlidir. İyileşme süresi uzundur. Destekleyici cihazlar kullanılır. Hareket kısıtlanır.
Kalça Kırığı Belirtileri Nelerdir?
En yaygın belirti ani başlayan, geçmeyen ve giderek artan bir ağrıdır. Bu ağrı genellikle kasık bölgesinde hissedilir ancak kalçadan dize kadar yayılabilir. Özellikle hareket etmeye çalışıldığında belirgin şekilde artar. Kalça kırığı olan kişi genellikle yürüyemez ya da ayağa kalkmakta ciddi zorluk çeker. Ayağa kalkma girişiminde ağrı şiddetlenir.
Kırığın olduğu bacak üzerine ağırlık vermek mümkün olmaz. Kırığın olduğu taraftaki bacak, diğer bacaktan daha kısa görünebilir. Bu, kalçadaki kemiğin yer değiştirmesi ya da hizasızlık nedeniyle oluşur. Bu belirti, doktorlar için önemli bir fiziksel bulgudur. Bacak doğal pozisyonunu kaybeder ve dışa doğru döner. Bu durum hem yatarken fark edilir hem de yürümeye çalışıldığında belirgin hale gelir.
Kırık bölgesinde iç kanamaya bağlı olarak şişlik, morarma ve sıcaklık artışı olabilir. Bu belirtiler bazen hemen fark edilmeyebilir ancak saatler içinde belirginleşebilir. Bacak ya da kalça hareket ettirilmeye çalışıldığında ağrıda ciddi bir artış olur. Bu yüzden kişi, kendiliğinden bacağını oynatmak istemez. Yatarken bile pozisyon değiştirmek zorlaşabilir. Genellikle düşme sonucu oluşur.
Kalça Kırığı Nedenleri Nelerdir?
Özellikle yaşlı bireylerde, kaygan zeminlerde düşmek en yaygın nedenlerden biridir. Yaş ilerledikçe denge kaybı artar, kas gücü azalır ve refleksler zayıflar. Bu durum, basit bir ev kazasının bile ciddi bir hasara yol açmasına neden olabilir. Osteoporoz, kemik yoğunluğunun azalmasına neden olan bir hastalıktır. Kemikler daha kırılgan hale gelir ve hafif bir travma ya da düşme bile ciddi sonuçlar doğurabilir.
Yüksek enerjili travmalar, özellikle genç yaş grubunda ciddi eklem hasarlarına yol açabilir. Araç içi ya da motosiklet kazalarında kalçaya gelen şiddetli darbeler bu tür hasarların oluşmasına neden olabilir. Temaslı veya ekstrem sporlarda ani düşmeler de risk faktörleri arasındadır.
Kas gücü azalmış bireylerde, basit bir adım atma sırasında bile denge kaybı yaşanabilir. Özellikle kalça çevresindeki kasların zayıf olması düşme riskini artırır. Görme bozuklukları, çevresel tehlikelerin fark edilmesini zorlaştırır. Engelleri fark edemeyen bireyler daha kolay düşer ve ciddi kemik hasarı oluşabilir.
Parkinson, Alzheimer ve felç gibi hastalıklar dengeyi ve kas kontrolünü bozabilir. Bu hastalıklarda düşme riski yüksektir ve kalça kırığı sık görülür. Kalsiyum ve D vitamini eksikliği, kemik sağlığını zayıflatır. Zayıf kemikler daha kolay hasar görür. Yetersiz beslenme uzun vadede kemik yoğunluğunu azaltarak hasar riskini artırır. Bu yüzden yaşlı kadınlar bu tür hasarlar açısından daha yüksek risk altındadır.
Kalça Kırığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Bu durum, en yaygın ve etkili tedavi yöntemleriyle ele alınır. Kırığın tipi ve yerine göre farklı cerrahi teknikler uygulanabilir. Kırık kemik parçaları, metal plak, vida veya çivi gibi özel malzemelerle sabitlenir. Genç hastalarda veya parçaların yerinden çok oynamadığı durumlarda bu yöntem tercih edilir. Kırık bölgesi onarılamayacak durumdaysa, eklem tamamen veya kısmen protezle değiştirilir. Özellikle yaşlı, kemikleri zayıf hastalarda bu yöntem uygulanır.
Nadiren uygulanır. Genellikle ameliyat riski yüksek olan, genel durumu çok kötü hastalarda tercih edilir. Hastanın belirli pozisyonda yatması sağlanarak kırığın iyileşmesi beklenir. Ancak uzun süre yatmak, yatak yarası, pıhtı oluşumu gibi riskler taşıdığı için dikkatli izlenmelidir. Kırık bölgeye ağırlıkla çekme uygulayarak kemik uçlarının hizalanması sağlanır. Ancak günümüzde nadiren kullanılır.
Kas güçlendirme egzersizleri, kalça çevresi ve bacak kaslarını güçlendirmek amacıyla uygulanır. Baston, yürüteç veya fizik tedavi desteğiyle hastanın yeniden yürümesi sağlanır. Denge ve koordinasyon egzersizleri, düşme riskini azaltmak ve bağımsız hareket kabiliyetini artırmak için yapılır. Hastanın konforu ve tedavi sürecinin sağlıklı ilerlemesi için gereklidir.
Kırığın tekrarını önlemek amacıyla kemik güçlendirici ilaçlar ve takviyeler verilir. Özellikle yaşlı hastalar için tedavi süreci psikolojik olarak zorlayıcı olabilir. Psikolojik danışmanlık, depresyon, yalnızlık gibi sorunlara karşı destek sağlar. Sosyal hizmet desteği, evde bakım, yardımcı ekipmanlar ve sosyal hizmet planlamaları yapılır. Kalça kırığı ciddi bir sağlık sorunudur ve tedavisi bireye özel olarak planlanmalıdır. Ameliyat genellikle tercih edilse de, hastanın durumu ve ihtiyaçlarına göre farklı tedaviler uygulanır.
Kalça Kırığı Ameliyatı Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
Ameliyat sonrası dönemde dikkat edilmesi gereken birçok nokta vardır. Öncelikle yara bakımına özen gösterilmelidir. Yara yerinin temiz ve kuru kalması enfeksiyon riskini azaltır. Doktorun verdiği pansuman ve bakım talimatlarına tam olarak uyulmalıdır. Şişlik ve ağrı için doktor önerisiyle buz uygulaması yapılabilir.
Fizik tedavi, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Düzenli egzersiz programları kas gücünü artırır ve eklem hareketliliğini destekler. İlk günlerde destek araçları kullanmak gerekebilir. Zamanla kaslar güçlendikçe bu araçların kullanımına gerek kalmayacaktır. Ani ve dengesiz hareketlerden kaçınmak önemlidir.
Günlük aktiviteler yavaş ve kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Yatak pozisyonları sık sık değiştirilmelidir. Uzun süre hareketsiz kalmak pıhtı oluşumuna neden olabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca hareket etmek önemlidir. Basamak inip çıkarken veya sandalye kullanırken dikkatli olunmalıdır.
Kalça kırığı ameliyatı sonrası bakım ve dikkatli bir yaşam tarzı iyileşmenin temelini oluşturur. Doktorun önerilerine uymak ve düzenli fizik tedavi yapmak süreci hızlandırır. Böylece günlük yaşama daha güvenli ve hızlı bir dönüş sağlanır. İyileşme sürecinde sabırlı olmak ve destek almak iyileşmenin anahtarıdır.
