Eklemlerdeki kıkırdak dokunun zamanla aşınması ve bozulması ile karakterize bir eklem hastalığıdır. Eklemlerdeki kıkırdak, eklem yüzeylerinin birbirleri üzerinde pürüzsüz kaymasını sağlayarak hareketleri kolaylaştırır. Ayrıca eklemi darbelerden korur. Osteoartrit geliştikçe, kıkırdak incelir ve zamanla yıpranır. Bu da kemiklerin birbirine sürtünmesine ve eklem hasarına yol açar.
Osteoartrit Neden Olur?
Eklem kıkırdağının zamanla aşınmasıyla ortaya çıkan kronik bir durumdur. Bu hastalığın gelişimine katkıda bulunan çeşitli faktörler vardır ve bu faktörlerin birleşimi kişiden kişiye değişebilir.
Yaş ilerledikçe, eklem kıkırdağı doğal olarak zayıflar ve yıpranır. Yaşlı bireylerde daha yaygındır çünkü kıkırdak dokusu zamanla incelir ve onarım yeteneği azalır.^Sürekli stres ve ağır yük altında olan eklemler, özellikle iş veya spor aktiviteleri nedeniyle, daha fazla aşınma riski taşır. Bu, zamanla kıkırdağın erimesine ve gelişimine neden olabilir.
Aşırı vücut ağırlığı, bacak ve kalça gibi ağırlık taşıyan eklemler üzerinde ekstra yük oluşturarak, bu eklemlerde riskini artırır. Karın bölgesindeki fazla kilolar bile omurga ve dizler üzerinde ekstra baskı oluşturabilir. Bazı insanlar, genetik olarak bu duruma daha yatkın olabilir. Genetik faktörler, kıkırdağın kalitesini ve eklem yapısını etkileyebilir.
Eklemde meydana gelen yaralanmalar veya önceki cerrahiler, gelişimini tetikleyebilir. Diyabet ve gut gibi metabolik hastalıklar da eklemleri etkileyebilir ve riski artırır. Kronik inflamasyon, eklem kıkırdağının yıpranmasını hızlandırabilir ve gelişimine katkıda bulunabilir.
Bu faktörler, çok faktörlü bir hastalık olduğunu ve çeşitli şekillerde yönetilmesi gerektiğini göstermektedir. Risk faktörlerinin farkında olmak ve yönetmek, ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?
Eklemlerdeki kıkırdak dokunun yıpranması ve bozulması ile karakterize edilen yaygın eklem hastalığıdır. Bu durum, eklemlerde çeşitli belirtilere neden olabilir.
- Osteoartrit hastalar genellikle etkilenen eklemlerde sürekli ağrı hissederler. Bu ağrı, eklemi kullanırken veya ağırlık taşırken daha da şiddetlenebilir ve genellikle hareketsizlik sonrası azalır.
- Etkilenen eklemlerde sıklıkla sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra sertlik görülür. Bu sertlik genellikle hareketle bir miktar azalır, ancak gün içinde devam edebilir.
- Eklem hareketlerini kısıtlayabilir. Bu durum, günlük aktiviteleri yapmayı zorlaştırabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.
- Etkilenen eklemi hareket ettirirken çıtırtı veya gıcırdama sesleri belirti olabilir. Bu sesler, kıkırdak yüzeylerin pürüzsüz olmaktan çıkıp sürtünmeye başlamasıyla ortaya çıkar.
- Eklemde inflamasyon ve sıvı birikimi nedeniyle şişlik meydana gelebilir. Bu şişlik, eklemdeki ağrı ve sertliği artırabilir.
- İleri durumlarında, eklemler normal şekillerini kaybedebilir ve deformasyon görülebilir. Bu durum, özellikle eller, dizler ve kalçalar gibi yük taşıyan eklemlerde daha belirgin olabilir.
- Etkilenen eklem bölgesinde hafif bir ısı artışı hissedilebilir. Bu da bölgedeki hafif inflamasyonun bir işareti olabilir.
İlerleyici bir hastalıktır ve zamanla semptomlar şiddetlenebilir. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya ve yaşam kalitesini korumaya yardımcı olur.
Osteoartrit Tedavisi
Osteoartrit, eklemlerdeki kıkırdak yıpranması ile karakterize kronik bir hastalıktır. Şu anda tamamen iyileştirilebilir bir tedavisi yoktur. Ancak, mevcut tedaviler semptomları hafifletmeye ve yaşam kalitesini artırmaya odaklanır.
Düzenli fiziksel aktivite, eklem sağlığını destekler ve eklem hareketliliğini artırır. Yüzme ve bisiklete binme gibi düşük etkili egzersizler önerilir. Fazla kilolar, özellikle diz ve kalça gibi yük taşıyan eklemler üzerinde ekstra baskı oluşturur. Kilo vermek, eklem üzerindeki yükü azaltarak ağrıyı ve sertliği hafifletebilir.
Parasetamol gibi basit ağrı kesiciler, hafif ağrıları için kullanılabilir. İbuprofen ve naproxen gibi ilaçlar, ağrıyı ve inflamasyonu hafifletmek için yaygın olarak reçete edilir. Eklem bölgesine doğrudan uygulanan ağrı kesici kremler, ağrıyı yerel olarak hafifletmeye yardımcı olabilir.
Fizyoterapist, eklem fonksiyonunu artırmak ve ağrıyı azaltmak için özel egzersiz ve terapi uygular. Isı, sertliği azaltmaya ve soğuk paketler ise inflamasyon ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Kortikosteroid enjeksiyonları, şiddetli ağrı ve inflamasyon durumunda geçici rahatlama sağlar.
Hyaluronik asit enjeksiyonları, özellikle diz için kullanılır. Eklem kıkırdağının doğal bileşenlerinden biri olan hyaluronik asidi taklit eder. Artroskopi, küçük kesilerle yapılan bu prosedürle, hasarlı kıkırdak parçaları temizlenebilir.
Osteotomi, kemikler yeniden şekillendirilir. Eklemlere binen yükü yeniden dağıtmak için yapılan bir cerrahi işlemdir. Eklem Replasmanı, ileri durumlarında, hasar görmüş eklem, parçalarla değiştirilir.
Osteoartrit tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım esastır. Tedavi planı, hastanın yaşam tarzı, ağrı düzeyi ve genel sağlık durumuna göre özelleştirilmelidir. Tedavi seçeneklerinin etkinliği, hastadan hastaya farklılık gösterebilir.
