Omurgadaki disklerin yerinden kayarak sinirlere baskı yapmasıdır. Bel fıtığı genellikle ağır kaldırma, yanlış oturma ve ani hareketler sonucu oluşur. Bel ve bacaklarda ağrı, uyuşma ve kas zayıflığına yol açar. Fıtıklaşan disk, omurilik kanalına doğru kayarak sinirleri sıkıştırır. Tedavi edilmezse ağrılar artar ve hareket kısıtlılığı gelişir. Tedavi yöntemleri fizik tedavi, ilaç ve cerrahiyi içerir.
Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Genellikle bel bölgesinde başlayarak zamanla kalçaya, bacaklara ve hatta ayağa kadar inen bir ağrı hissedilir. Sinir sıkışmasına bağlı olarak bacaklarda ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma veya iğne batması hissi olabilir. Bel fıtığı olan kişilerde bacak kaslarında güçsüzlük görülebilir. Yürüme, oturma ya da ayakta durma gibi günlük aktiviteler zorlaşabilir.
Hareket etmekte zorlanma, esneme ve bükülme sırasında ağrı artışı olabilir. Bu, kişinin hareket kabiliyetini önemli ölçüde kısıtlar. Öksürme, hapşırma veya uzun süre oturma gibi durumlar, ağrının artmasına neden olabilir. İleri seviyede bacak reflekslerinde azalma veya kayıp görülebilir. Bu belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bazı durumlarda bel fıtığı hafif seyrederken, bazılarında cerrahi müdahale gerektirebilir.
Bel Fıtığı Neden Olur?
Uygun olmayan şekilde ağır kaldırmak, omurgaya aşırı baskı uygulayarak disklerin hasar görmesine yol açabilir. Uzun süre yanlış oturma, ayakta durma ya da hareket etme, omurgayı zorlar. Disklerin zarar görmesine neden olabilir. Düşme, trafik kazası gibi ani travmalar omurga üzerindeki diskleri zedeler ve bel fıtığı oluşumuna yol açabilir. Yaş ilerledikçe omurgadaki diskler doğal olarak su kaybeder ve esnekliğini yitirir. Bu durum, disklerin daha kolay yıpranmasına ve fıtık oluşumuna zemin hazırlar.
Fazla kilo, omurgaya ekstra yük bindirir ve disklerin hasar görme olasılığını artırır. Ailede bu durumun öyküsü olan kişilerde, genetik yatkınlık nedeniyle risk daha yüksektir. Uzun süre hareketsiz kalmak veya sürekli oturarak çalışmak, bel kaslarını zayıflatarak omurga sağlığını olumsuz etkiler. Bu faktörler, omurgadaki disklerin dış kısımlarında zayıflamaya neden olur. İç kısımlarındaki yumuşak dokunun dışarı çıkmasına, sinirlere baskı yapmasına yol açar. Bu da bel fıtığı temel belirtilerinden olan bel ağrısı, bacaklarda uyuşma ve karıncalanma gibi şikayetlere neden olur.
Bel Fıtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, hastanın bel ağrısı, bacak ağrısı, uyuşma, karıncalanma gibi semptomlarını dinler. Fiziksel aktivite, travma veya zorlayıcı hareketlerin hikayesi sorgulanır. Refleksler, kas gücü ve duyu değerlendirilir. Doktor, bel fıtığı sorununun sinir köklerine baskı yapıp yapmadığını anlamaya çalışır. Hasta sırtüstü yatar ve bacak düz şekilde yukarı kaldırılır. Bu hareket sırasında bacakta ve belde ağrı olup olmadığı kontrol edilir. Belin hareket açıklığı ve hastanın duruşu değerlendirilir. MRG en yaygın kullanılan yöntemdir. Fıtıklaşmış diskin sinir köküne yaptığı baskıyı detaylı şekilde gösterir.
Bilgisayarlı tomografi , MRG’nin yapılamadığı durumlarda tercih edilebilir. Kemik yapıların daha net görüntülenmesini sağlar. Röntgen, fıtık teşhisinde doğrudan kullanışlı olmasa da kemik yapılar ve diğer olası sorunlar için çekilebilir. EMG, sinir hasarını değerlendirmek için yapılabilir. Enfeksiyon, tümör gibi diğer nedenleri dışlamak için bazı kan testleri istenebilir. Bu yöntemler, doktorun bel fıtığı olup olmadığını doğrulamasına ve hangi seviyede olduğunu belirlemesine yardımcı olur. Tedavi planı, teşhis sonrası hastanın durumuna göre şekillendirilir.
Bel Fıtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif ağrı için genellikle reçetesiz ağrı kesiciler (ibuprofen, parasetamol vb.) önerilir. Kas gevşeticiler, kas spazmlarını hafifletmek için kullanılır. Sinir köklerindeki iltihaplanmayı azaltmak için kısa süreli kortizon tedavileri uygulanır. Omurga stabilitesini artırmak ve kasları güçlendirmek için kişiye özel egzersiz programları yapılır. Sıcak/Soğuk uygulamalar, kas gerginliğini azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için uygulanabilir. Omurga hareketliliğini artırmaya ve bel fıtığı hafifletmeye yönelik manipülasyon teknikleri kullanılır.
Şiddetli ağrı durumlarında, sinir köküne veya omurilik çevresine steroid enjeksiyonu yapılabilir. Bu tedavi ağrıyı geçici olarak hafifletebilir. Eğer konservatif tedavilerle sonuç alınamazsa veya sinir sıkışması ciddi problemlere neden olursa cerrahi düşünülür. Mikrocerrahi gibi minimal invaziv tekniklerle fıtıklaşan disk materyali çıkarılabilir. Laminektomi gibi daha ileri cerrahi seçenekler, hastalığın ciddiyetine göre uygulanır. Akupunktur ve chiropraktik tedaviler de bazı hastalar tarafından tercih edilebilir. Ancak bu yöntemlerin etkinliği kişiden kişiye değişir. Kupa hacamat gibi tedaviler, bazı kişiler tarafından destekleyici bir yöntem olarak kullanılır. Bel fıtığı tedavi planı, hastanın özel durumuna göre bir uzman doktor tarafından belirlenmelidir.
