Kemiğin aşırı ve tekrarlayan zorlanması sonucu oluşan küçük çatlaklardır. Stres kırığı genellikle bacak ve ayak kemiklerinde görülür. Aşırı egzersiz, koşu veya fiziksel aktivite sonrası ortaya çıkabilir. Kemikte ağrı, şişlik ve hassasiyet belirtileri arasındadır. Dinlenme, soğuk kompres ve aktivitenin azaltılması ile tedavi edilir. İyileşme süresi, kırığın ciddiyetine bağlı olarak değişir.
Stres Kırığı Belirtileri Nelerdir?
Etkilenen bölgede giderek artan bir ağrı hissedilir. Başlangıçta sadece aktivite sırasında ortaya çıkar. Ancak ilerleyen dönemlerde istirahat sırasında da devam edebilir. Stres kırığı olan bölgede hafif şişlik ve hassasiyet oluşabilir. Kemik üzerine baskı uygulandığında ağrı artar. Dokunmaya karşı belirgin hassasiyet olabilir.
Hareket sırasında ağrı nedeniyle etkilenen bölgeyi kullanmak zorlaşabilir ve hareketlerde kısıtlanma görülebilir. Etkilenen bölgedeki cilt yüzeyinde ısının artmış olduğu hissedilebilir. Stres kırığı belirtileri çoğu zaman zamanla kötüleşir ve erken dönemde teşhis edilmezse daha ciddi kemik kırıklarına yol açabilir. Erken tanı ve uygun tedavi, bu tür yaralanmaların ilerlemesini engellemek açısından önemlidir.
Stres Kırığı Neden Olur?
Sporcular ve fiziksel olarak aktif kişilerde, uzun süreli koşu gibi aktiviteler kemiğe sürekli baskı yaparak yol açar. Fiziksel aktiviteler sonrası yeterince dinlenmemek, kemiklerin toparlanmasını engelleyerek riski artırır. Egzersiz yoğunluğunun ani ve hızlı bir şekilde artırılması, kemiklerin bu değişime uyum sağlamasını zorlaştırabilir. Stres kırığı yaşanmasına yol açar. Koşu gibi aktivitelerde uygun olmayan ayakkabı kullanımı, kemiklerde aşırı baskı oluşmasına neden olur.
Kalsiyum ve D vitamini gibi kemik sağlığı için gerekli besinlerin yetersiz alınması, kemik yoğunluğunu azaltır ve riski artırır. Kadınlarda, düzensiz adet döngüleri veya adet görmeme durumu, kemik yoğunluğunun azalmasına, bu durumun yaşanmasına yol açabilir. Sert zeminlerde yapılan aktiviteler, kemiklerin aşırı stres altında kalmasına neden olur. Stres kırığı genellikle bacak ve ayak kemiklerinde meydana gelir. Çünkü bu bölgeler vücudun yükünü taşır ve tekrarlayan darbelerden etkilenir.
Stres Kırığı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, hastanın tıbbi geçmişini ve belirtilerini inceler. Özellikle son dönemde artan fiziksel aktivite, antrenman yoğunluğu hakkında bilgi alır. Kırığın başlıca belirtisi, ilgili bölgede sürekli ve zamanla artan ağrıdır. Bu ağrı, özellikle aktivite sırasında kötüleşir ve dinlenme ile hafifler. Doktor, ağrılı bölgeyi inceleyerek hassasiyet, şişlik ya da belirli bir noktada yoğun ağrı olup olmadığını değerlendirir. Hassasiyetin belirgin olduğu bölge, kırığın bulunduğu yer hakkında bilgi verebilir. İlk olarak genellikle röntgen kullanılır. Ancak stres kırığı erken aşamalarda röntgenlerde görünmeyebilir. Kırık, genellikle birkaç hafta sonra kemiğin iyileşme sürecine girmesiyle röntgende belirgin hale gelir.
MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme), teşhis etmek için en güvenilir yöntemlerden biridir. MRG, kemikteki küçük çatlakları ve çevresindeki yumuşak doku hasarını net bir şekilde gösterir. Kemik sintigrafisi, röntgenle tespit edilemeyen durumlarda tercih edilebilir. Bu yöntem, kemik metabolizmasındaki artışı gösterir ve kırığın olduğu bölgeyi belirlemede yardımcı olabilir. BT (Bilgisayarlı Tomografi), daha ayrıntılı bir görüntüsünü almak amacıyla kullanılabilir. Ancak genellikle MRG’den sonra tercih edilir. Bu yöntemlerle doktor, kırığı kesin olarak teşhis edebilir ve uygun tedavi planını oluşturabilir. Stres kırığı erken teşhisi, tedavi sürecinin başarılı olması açısından önemlidir.
Stres Kırığı Nasıl Tedavi Edilir?
En önemli tedavi yöntemi, etkilenen bölgeyi dinlendirmektir. Ağırlık taşıyan aktivitelerden kaçınılmalı ve kırığın iyileşmesine zaman tanınmalıdır. Genellikle 6-8 hafta kadar dinlenme süresi önerilir. Şişliği ve ağrıyı azaltmak için günde birkaç kez 15-20 dakika boyunca etkilenen bölgeye buz uygulaması yapılabilir. Bazı durumlarda doktor, iyileşme sürecini hızlandırmak için bir alçı veya özel bir yürüme botu kullanmanızı tavsiye edebilir. Ağrıyı hafifletmek için doktor önerisiyle ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
Ancak, bu ilaçların stres kırığı iyileşmesini geciktirmemesi için dikkatli kullanılması önemlidir. İyileşme sürecinin ilerleyen aşamalarında, kas gücünü ve esnekliği artırmak için fizik tedavi uygulanabilir. Bu sayede yaralanmanın tekrar oluşması önlenebilir. İyileşme tamamlandıktan sonra, spora kontrollü şekilde dönmek önemlidir. Ani bir yüklenme, kırığın tekrar oluşmasına neden olabilir. Kalsiyum ve D vitamini gibi kemik sağlığını destekleyen besinler almak da iyileşme sürecine katkıda bulunur.
